Paslanmaz çelik, paslanmaya karşı dayanıklı olması sebebiyle tercih edilen bir çelik cinsidir. Bu çelik cinsi, paslanmaz adını alabilmesi için belirli bir oranda krom içermektedir. Çeliğin içersindeki krom, çeliğin oksijenle temas ettiğinde krom-oksit adında ince bir film tabakası oluşturmasını sağlar. Bu ince film, çeliği paslanmaya karşı korur ve belli bir miktardan fazla krom içerikli çelik paslanmaz çelik adını alır. Ayrıca çeliğin içerisine eklenen bir çok farklı element, çeliğin korozyon dayanımının artmasına veya azalmasına yol açabilir. Örneğin çeliğe ilave edilen nikel, krom elementiyle bir araya gelerek paslanmaz çeliği, paslanmaya karşı daha da kuvvetli hale getirir. Aynı şekilde molipten elementi de, krom ve nikelle bir araya geldiğinde, korozyon direnci daha da artmış olur. Öte yandan kükürt, karbon gibi elementlerin çeliğin içerisindeki oranın artması, kroozyon dayanımını düşürür.
Çeliğin zor olmayan ortamlarda paslanmaması için krom yeterli olsada, daha zor koşullu ortamlarda çeliğin paslanmaya karşı dayanıklılığını sağlamak için içerisine nikel, molipten ve benzeri bir çok elementler eklenmelidir. Bir çeliğin paslanmaz bir hale gelebilmesi için, içerisindeki alaşımlarla ve bu alaşımların oranlarıyla oynanmaktadır. Paslanmaz çelik kalitelerinden yaygın kullanılanların korozyon direncini aşağıdaki sayfadan inceleyebilirsiniz.
Yukarıdaki açıklamada da bahsedildiği gibi, paslanmaz çelik malzemeler içerdikleri element oranları değişkenlik göstermektedir. Paslanmaz çelik malzemelerde her farklı içerikteki malzemeye farklı paslanmaz çelik kalitesi adları verilmektedir. Örneğin 303 kalite ve 304 kalite paslanmaz çelik demek, AISI 303 veya AISI 304 standartına göre element içeriğine sahip olan paslanmaz çelik demektir. Farklı kalitelerdeki bu paslanmaz çelik malzemelerin korozyon dayanımnı, mekanik özellikleri, kaynak yapılabilirliği, işlenebilirliği ve ısıl işlem ile sertlik alabilmesi gibi özellikleri aşağıdaki tabloya tıklayarak inceleyebilirsiniz ve size en uygun içerikteki paslanmaz çelik kalitesini basit bir şekilde tablodan seçebilirsiniz. Modera Paslanmaz'da bulabileceğiniz tüm kaliteler için kalite kıyaslama tablsou aşağıdaki gibidir.
Paslanmaz çeliklerin tamamının belirli bir paslanmazlık direnci mevcuttur ve her paslanmaz çelik, her ortamda paslanmaz veya korozyona uğramaz gibi bir durum yoktur. Her paslanmaz çelik için korozyon dayanımı belli bir orandadır ve o dayanımdan daha kötü ortamlarda kullanılan malzemeler paslanabilir veya korozyona uğrayabilir veya tamamen eriyebilir. Paslanmaz çeliklerin neden paslandığıyla ilgili daha detaylı biilgiyi aşağıdaki sayfamızdan inceleyebilirsiniz.
Son olarak paslanmaz çelik içerisinde bulunan ve en yaygın kullanılan elementlere ait kısa açıklamaları ve bu elementlerin paslanmaza olan etkilerini aşağıdaki kısa açıklamalardan inceleyebilirsiniz.
Krom
Krom çeliğin paslanmaz özelliği kazanması için gereken en önemli elementtir. Oksijenle teması halinde krom oksit tabakası oluşturan bu element, çeliğin oksijenle temasını engeller. Bu sayede çelik paslanmaya karşı dayanıklı bir hal alır. Çeliğin içerisindeki krom miktarını arttırırsak, çeliğin korozyona dayanımı o ölçüde artmış olur.
Nikel
Nikel bir paslanmazın içerisinde olması gereken ve paslanmaz çeliklerin maliyetinin neredeyse %90'ını oluşturan bir elementtir. Çeliğin içerisine eklenen nikel, krom ile birleşerek krom-nikel bileşimi sağlanır. Bu bileşim, oksijen ile temas ettiğinde çok daha güçlü bir tabaka ortaya çıkar ve bu sayede paslanmaz çelik malzemeler krozyona karşı oldukça dayanıklı bir hal alır. Ayrıca; nikel, çeliğin işlenmesini kolaylaştırdığı için de sıkça tercih edilen, fakat oldukça pahalı bir elementtir.
Karbon
Bir çeliğe sertliğini veren en önemli elementtir. Karbon çeliğin dayanımını oldukça arttıran bir element olmanın yanı sıra, çeliğin elastikiyetinide düşüren bir elementtir. Karbonu yüksek olan paslanmaz çelik daha kırılgan ve daha dayanıklı olur. Mukavemeti arttırmak için karbon oranını yükseltmeli, elastikiyeti arttırmak için karbon oranını düşürmeliyiz. Karbon ayrıca çeliğin işlenmesinide önemli oranda etkiler. Karbonu yüksek olan çeliklerin işleme esnasında talaşları kırıldığı için, karbonu yüksek çeliklerin işlenmesi daha kolaydır.